Không bắt buộc kiểm định, không công nhận trực tiếp chương trình – vì sao giáo dục đại học Thụy Sĩ vẫn đứng đầu thế giới?
Sự “khác lạ” của nền giáo dục đại học Thụy Sĩ
Khi lần đầu tìm hiểu về hệ thống giáo dục đại học Thụy Sĩ, nhiều học viên và phụ huynh không khỏi ngỡ ngàng – thậm chí là lo sợ – khi phát hiện ra rằng:
- Không có Bộ Giáo dục cấp quốc gia giám sát toàn diện,
- Không có yêu cầu bắt buộc về kiểm định,
Không công nhận trực tiếp chương trình hay văn bằng theo cách hành chính, - Kiểm định chỉ được dùng để nhập học, chứ không phải là điều kiện tiên quyết để được xem là “giáo dục chất lượng”,
- Giáo dục tư thục có học phí cực kỳ đắt đỏ và không nhận hỗ trợ từ chính phủ,
- Sinh viên quốc tế thường chọn trường tư thục thay vì công lập nhờ chất lượng, đẳng cấp, và chương trình dạy bằng tiếng Anh.
Một mô hình giáo dục tưởng chừng như… vô tổ chức – nhưng lại là một trong những hệ thống ưu tú và dẫn đầu toàn cầu, đặc biệt ở bậc sau đại học, quản trị, khách sạn, tài chính và khoa học kỹ thuật.
Sự đối lập rõ rệt so với mô hình tập trung
Khác với các quốc gia châu Á, Trung Đông hay cả một phần châu Âu, nơi:
- Bộ giáo dục quản lý tập trung, ban hành khung chương trình, quy chuẩn kiểm định bắt buộc,
- Giảng dạy bị bó buộc theo “khung chương trình quốc gia”,
- Trường không kiểm định bị xem như không được công nhận,
Thì ở Thụy Sĩ, những điều đó không tồn tại – và cũng không cần phải tồn tại. Mỗi cơ sở giáo dục là một thực thể tự chủ hoàn toàn, cả về học thuật lẫn mô hình vận hành.
Theo tuyên bố chính thức của Cơ quan Kiểm định Chất lượng Giáo dục Đại học Thụy Sĩ (Swiss Accreditation Council), kiểm định không phải là yếu tố quyết định đối với khả năng người học được chấp nhận trong thị trường lao động, không ảnh hưởng đến cơ hội nghề nghiệp ngay cả khi tốt nghiệp từ một cơ sở chưa được kiểm định, và chủ yếu mang tính chất hành chính – có thể được sử dụng nhằm hỗ trợ quá trình xét tuyển khi đăng ký học tại các cơ sở giáo dục công lập hoặc quốc tế (Swiss Accreditation Council, n.d.).
Nghịch lý của sự vượt trội: Vì sao giáo dục Thụy Sĩ vẫn đứng đầu?
Một câu hỏi tự nhiên sẽ nảy ra: Tại sao nền giáo dục không bị kiểm soát chặt lại có thể phát triển mạnh mẽ và được quốc tế công nhận như vậy?
1. Để thị trường lao động là “bộ kiểm định thực thụ”
Thụy Sĩ không xem kiểm định hành chính là bảo chứng cho chất lượng. Họ đặt niềm tin vào thị trường lao động – nơi các nhà tuyển dụng, tập đoàn toàn cầu, và học giả có thể đánh giá chính xác năng lực sinh viên.
“Một văn bằng không cần phải có tem mộc của nhà nước, mà phải được công nhận bởi doanh nghiệp, bởi các tổ chức quốc tế, bởi sự thành công của chính người học.
2. Tự chủ tuyệt đối giúp chương trình nhanh chóng thích ứng thực tiễn
Ví dụ: Ngành Trí tuệ nhân tạo (AI) thay đổi gần như từng tháng. Ở các quốc gia có quy trình cấp phép tập trung, một chương trình AI phải mất 1-2 năm mới được phê duyệt, lúc đó kiến thức đã lỗi thời. Trong khi đó, các cơ sở giáo dục Thụy Sĩ chỉ cần vài tuần để điều chỉnh nội dung và mời chuyên gia quốc tế giảng dạy, bám sát thực tế thị trường.
3. Chất lượng là tiêu chuẩn sống còn – không cần mệnh lệnh hành chính
Ở Thụy Sĩ, một trường đại học tồn tại được không phải vì được “công nhận vì đã kiểm định”, mà vì họ cung cấp giá trị thực, có học viên quay lại, có kết quả học tập được tôn trọng, có danh tiếng được xây dựng qua thời gian.
4. Định hướng quốc tế và lấy người học làm trung tâm
Giáo dục Thụy Sĩ không hướng đến đại trà. Họ tập trung vào những người học thật sự cần kiến thức, kỹ năng, và sự kết nối quốc tế. Họ phát triển chương trình linh hoạt, đào tạo đa ngôn ngữ, và luôn đón đầu các xu hướng mới nhất.
Nỗi sợ của phụ huynh và học viên – và lời giải từ thực tế
Dĩ nhiên, nhiều phụ huynh vẫn hoang mang khi nghe rằng “trường không được Bộ giáo dục công nhận”, “văn bằng không được công nhận trực tiếp”, hay “không có kiểm định quốc gia”. Đó là cảm giác phổ biến – vì họ quen với các hệ thống tập trung, nơi mọi thứ được “đóng dấu” từ trên xuống.
Tuy nhiên, sự thật là:
- Các trường đại học Thụy Sĩ luôn có xếp hạng cao trong các bảng xếp hạng quốc tế (dù một số đã không còn quan tâm đến xếp hạng),
- Các cựu sinh viên của họ giữ vị trí cao tại các tổ chức quốc tế, ngân hàng lớn, công ty đa quốc gia,
- Chính phủ Thụy Sĩ khẳng định rõ: việc không kiểm định không có nghĩa là không được công nhận, vì đánh giá chất lượng là công việc của thị trường chứ không phải nhà nước.
“Mặc dù không bị bắt buộc phải thực hiện kiểm định, SIMI Swiss luôn coi kiểm định là một cơ hội quan trọng để cải tiến liên tục chất lượng đào tạo. Trường chủ động theo đuổi và đạt được các kiểm định quốc tế ở cả cấp tổ chức và cấp chương trình. Toàn bộ hệ thống kiểm định và công nhận của SIMI Swiss được công khai minh bạch tại trang web chính thức: QAQC.ch.
Thụy Sĩ – nền giáo dục không dành cho sự áp đặt
Giáo dục đại học Thụy Sĩ là một minh chứng sống động cho triết lý: “Chất lượng không cần ép buộc – khi đặt dưới cạnh tranh công bằng, chất lượng sẽ là hơi thở”
Không cần kiểm định bắt buộc. Không cần công nhận hành chính. Không cần Bộ giáo dục ban hành khung chương trình. Nhưng Thụy Sĩ có thứ quan trọng nhất: danh tiếng quốc tế, tự do học thuật, sự công nhận từ thị trường, và khả năng đào tạo ra những con người thành công.
Và với những người thật sự hiểu rõ bản chất giáo dục – đó mới là thứ giấy phép cao quý nhất.
Chúc anh chị và các bạn có một ngày làm việc hiệu quả và thành công.
Tài liệu tham khảo
- Swiss Accreditation Council. (n.d.). What is the value of institutional accreditation for higher education graduates in terms of acceptance in the professional world and admission to other higher education institutions at national and international level? Truy cập tại: https://akkreditierungsrat.ch/en/
- QAQC. (n.d.). Accredited Institutions and Programmes. Truy cập tại: https://qaqc.ch
- HEdA. (2011). Federal Act on Funding and Coordination of the Swiss Higher Education Sector (SR 414.20). Truy cập tại: https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/2014/378/en
Leave a Reply