August 11, 2025

Học MBA? 5 phút đọc đáng giá 2 năm đèn sách

MBA – Từ chương trình đẳng cấp đến thị trường hỗn loạn

Không thể phủ nhận rằng chương trình Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh (MBA) vẫn giữ được sức hấp dẫn đặc biệt trong giới học thuật và doanh nghiệp. Chính vì điều này, theo báo cáo của Graduate Management Admission Council (GMAC), gần như 100% các trường kinh doanh trên thế giới đều có ít nhất một chương trình MBA, và trên 95% các trường không chuyên về kinh doanh cũng xây dựng chương trình MBA để thu hút học viên.

Tuy nhiên, điều này dẫn đến một thực tế đáng lo ngại: sự bùng nổ quá mức của các chương trình MBA đã tạo ra sự chênh lệch nghiêm trọng về chất lượng. Trên thị trường hiện nay, không khó để tìm thấy các chương trình MBA được quảng bá rầm rộ chỉ với mức học phí… 49 USD, với lời hứa hẹn cấp bằng “quốc tế”. Nhưng liệu những tấm bằng đó có thực sự mang lại giá trị?

Thực trạng: MBA bị “mất giá trị” trên toàn cầu

Trước tình trạng “vàng thau lẫn lộn”, Hiệp hội các chương trình MBA toàn cầu (Association of MBAs – AMBA) từ cuối năm 2024 đã lên tiếng cảnh báo về:

  • Tình trạng liên kết đào tạo không kiểm soát, khiến chương trình gốc bị bóp méo.
  • Sự thiên lệch giữa các phiên bản MBA của cùng một trường tại các thị trường khác nhau.
  • Sự xuất hiện tràn lan của các nền tảng trung gian đào tạo MBA, không được đảm bảo về tính học thuật và pháp lý.

Tổ chức này nhận định rằng “Văn bằng MBA hiện nay đang trải qua thời kỳ suy giảm giá trị nghiêm trọng nhất trong nhiều thập niên.”

“Chương trình MBA buộc phải có sự lột xác, nếu không, nó sẽ chỉ còn đáng giá 49 USD và phần kiến thức không hơn một cuốn sách bán trên Amazon. Trong thời đại này, kiến thức miễn phí đã quá đủ cho một người muốn tự học để trở thành Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh.

Học MBA để làm gì? Tiếng tăm, kiến thức hay cơ hội nghề nghiệp?

1. Nếu học để lấy tiếng

Ngoại trừ các trường như Harvard, Stanford, Oxford… thì các bằng MBA ở nhóm giữa thường không tạo ra khác biệt đáng kể về thương hiệu cá nhân. Các nhà tuyển dụng ngày càng khắt khe và không còn bị thu hút chỉ bởi dòng chữ “MBA” trong hồ sơ nếu không đến từ các tên tuổi hàng đầu. Báo cáo từ Financial Times MBA Rankings 2024 cũng cho thấy mức độ ảnh hưởng của trường đào tạo tới thu nhập sau tốt nghiệp ngày càng chênh lệch rõ rệt.

2. Nếu học để lấy kiến thức

Nhiều chương trình MBA hiện nay được đóng gói như những khóa học trực tuyến sơ sài, thiếu chiều sâu và tương tác học thuật. Về bản chất, giá trị nội dung của những chương trình này đôi khi không vượt qua một cuốn sách chuyên ngành có giá 49 USD.

Một chương trình MBA tiêu chuẩn tối thiểu phải bao gồm những thành tố tối thiểu sau:

  • Nền tảng lý thuyết chuyên sâu.
  • Năng lực ứng dụng tương thích với yêu cầu một một vị trí quản lý (thông thường là C-Suite hoặc Senior Leader)
  • Cập nhật tri thức và ứng dụng mới, đặc biệt AI, công nghệ mới nổi vào quản lý
  • Có hoạt động networking hoặc các hội thảo thực tiễn
3. Nếu học để phát triển sự nghiệp

Chỉ những chương trình có nội dung được cập nhật thực tiễn, có hệ thống mentoring, mạng lưới công nhận chéo mạnh, và được nhà tuyển dụng công nhận mới thực sự mang lại ROI (Return on Investment) cao.

“Thực tế nhà tuyển dụng không quan tâm lắm bạn tốt nghiệp từ những trường MBA nào, ngoài trừ bạn học Harvard, Standford, Oxford.

MBA liên kết – Giải pháp tiết kiệm?

Việc liên kết giữa các trường đại học tại các nền giáo dục hàng đầu như Anh, Thụy Sĩ, Mỹ với các đối tác tại châu Á hay, Trung Á hay châu Phi là xu hướng phổ biến để giảm chi phí triển khai chương trình. Nhưng:

  • Việc ủy quyền đào tạo cho đối tác địa phương làm mất đi tính nguyên bản của chương trình.
  • Sự khác biệt giữa “học trực tiếp với trường” và “học qua liên kết” là rõ ràng, đặc biệt khi các đối tác trung gian đảm nhiệm cả việc giảng dạy và đánh giá.
  • Theo cảnh báo từ UK Quality Assurance Agency (QAA), người học cần xác minh rõ ràng ai là đơn vị thực hiện giảng dạy chính thức, ai là đơn vị cấp bằng, và mức độ đảm bảo chất lượng trong quá trình liên kết.
  • Rõ ràng MBA liên kết là một giải pháp để tiết kiệm chi phí, nhưng nó cũng ảnh hưởng đến giá trị nguyên bản của chương trình do có sự giảng dạy và can thiệp của đối tác.

“Mặc dù triển khai mô hình không liên kết đào tạo, không ủy quyền khiến chi phí trở nên đắt đỏ và khó khăn, nhưng SIMI Swiss tin rằng đây là con đường duy nhất để học viên được học trực tiếp và đảm bảo sự đồng nhất về chất lượng.

Ba lựa chọn – Ba cách đầu tư khác nhau cho MBA

1. Rẻ thật rẻ – Nếu bạn chỉ cần một chứng chỉ để “điền vào chỗ trống” trong hồ sơ thì có hàng loạt chương trình chỉ vài chục USD. Nhưng hãy hiểu rằng: đây không phải là đầu tư, mà là một lựa chọn cơ hội rủi ro cao.

2. Liên kết hợp lý – Nếu lựa chọn mô hình liên kết, bạn cần xác minh:

  • Đối tác địa phương có được ủy quyền chính thức và minh bạch không?
  • Trường đại học cấp bằng có kiểm soát chất lượng giảng dạy và đánh giá hay không?
  • Chương trình có đảm bảo tương đương học thuật so với chương trình gốc?

3. Học trực tiếp với trường – Đây là lựa chọn tốn kém và chúng tôi khuyên bạn thật sự cân nhắc trước khi đầu tư, nhưng bù lại là sự toàn diện về học thuật, mạng lưới alumni, và giá trị thực tế trong công việc. Tuy nhiên, đi kèm với đó là yêu cầu cao về học thuật và rất đắt đỏ.

Đâu là “Red Flag”?

Theo khuyến nghị từ Bộ Giáo dục và Đào tạo Vương quốc Anh (Department for Education), sinh viên quốc tế khi lựa chọn chương trình MBA cần đặc biệt lưu ý:

  • Không có khái niệm “ngon – bổ – rẻ” trong giáo dục chất lượng cao.
  • Không có chương trình tốt nhất cho tất cả mọi người, chỉ có chương trình phù hợp nhất với mục tiêu và năng lực của bạn.
  • Cảnh giác với:
    • Chương trình quảng bá “học với giảng viên quốc tế” nhưng thực tế do đội ngũ địa phương giảng dạy.
    • Mô hình có quá nhiều trung gian khiến trách nhiệm chồng chéo, và đương nhiên chất lượng không thể đồng nhất.
    • Những văn bằng không thể xác minh hoặc không được bất kỳ tổ chức kiểm định nào công nhận.

Vậy cuối cùng MBA sẽ đi về đâu và có nên đầu tư không?

MBA không chết. Nhưng nếu không thay đổi, nó sẽ tự đào thải khỏi dòng chảy khốc liệt của tri thức và thị trường. Giữa làn sóng công nghệ mới nổi, trí tuệ nhân tạo, mạng xã hội và sự thay đổi chóng mặt trong cách con người học và làm việc, MBA cũng đang đứng trước ngã rẽ lớn nhất kể từ khi nó ra đời: tiếp tục giữ vững giá trị cốt lõi hay trở thành một chiếc vỏ rỗng được bày bán với giá 49 USD trên Internet?

“Vậy MBA sẽ đi về đâu? Câu trả lời nằm ở chính bạn – người học.

Không có một chương trình “thần thánh” cho tất cả. Nhưng nếu bạn được tư vấn đúng, chọn đúng và sẵn sàng đầu tư nghiêm túc vào tri thức, thì MBA vẫn là một tấm hộ chiếu quyền lực, mở ra cơ hội mới trong sự nghiệp, tư duy và mạng lưới toàn cầu.

MBA không thể là “mì ăn liền” được đóng gói trong vài video học nhanh, vài bài trắc nghiệm và một tấm bằng in sẵn. Trong thời đại mà nhà tuyển dụng ngày càng thông minh và thị trường lao động ngày càng cạnh tranh, lựa chọn đúng một chương trình MBA không chỉ là một khoản đầu tư thông minh – mà có thể là khoản đầu tư xứng đáng nhất trong sự nghiệp của bạn. Và tất nhiên, ggược lại, lựa chọn sai cũng đủ khiến bạn lãng phí cả thời gian, tiền bạc và danh tiếng.

MBA – không phải ai cũng cần, nhưng nếu đã chọn, hãy chọn xứng đáng cho chính mình.

Tài liệu tham khảo
0

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *